Een gewricht overbelasten is niet gezond. Het kan zorgen voor steeds slechter kraakbeen, oftewel artrose. Professor Jaap Harlaar van VUmc onderzoekt in een hypermodern bewegingslaboratorium of mensen met artrose de belasting van hun knieën kunnen verminderen. ‘Ik hoop dat we zo ver komen dat we patiënten kunnen aanleren anders te bewegen om zo de artrose af te remmen.’

Wat overbelasting van knieën precies is en wat er aan te doen is, wordt de komende jaren mede met steun van het Reumafonds uitgezocht in VUmc in Amsterdam. Het onderzoek van professor Harlaar en zijn team maakt daar onderdeel vanuit. Een andere groep onderzoekers gaat tot in detail analyseren wat er met kraakbeen gebeurt als een gewricht wordt overbelast en hoe kraakbeen zichzelf kan herstellen.

Tot 5 keer het lichaamsgewicht op de knieën

Overbelasting van gewrichten ligt altijd op de loer. Bij het lopen ontstaat er een druk op de knieën die zomaar 2,5 keer ons lichaamsgewicht is. Iemand die een wat afwijkende loopbeweging maakt, kan zijn knieën met wel 5 keer het eigen lichaamsgewicht belasten. ‘Dat kan bijvoorbeeld voorkomen bij iemand met O-benen’, legt prof. dr. ir. Jaap Harlaar uit. ‘Je kunt je voorstellen dat je knieën onder die overbelasting sterk te lijden hebben en dan met name het kraakbeen.’ Harlaar is hoogleraar klinische bewegingsanalyse in VUmc en hij doet de komende jaren looponderzoek bij mensen met knieartrose.

Overbelasting verminderen door anders te lopen

In het eerste gedeelte van zijn onderzoek krijgen Harlaar en zijn team 30 mensen met beginnende knieartrose in hun beweeglaboratorium. ‘We willen weten of het mogelijk is om deze mensen met behulp van ons 3D-beweeglab op een andere manier te laten lopen. Zij gaan lopen op de loopband en komen in een ‘virtual reality’-omgeving terecht. Die kennen we vanuit de computergames. Er kunnen allerlei omgevingen worden nagebootst op het grote scherm waarin de deelnemers lopen. De loopband maakt ook kleine bewegingen, dus er kan bijvoorbeeld een rotsachtig pad worden afgelopen.’

Metingen ter plekke doorvertalen naar loopaanwijzingen

Deelnemers aan het onderzoek op de loopband worden door 10 camera’s gevolgd. Op een computerscherm is direct te zien hoe groot de uitgerekende belasting op de knieën is. ‘We kunnen niet de daadwerkelijke kilo’s meten die op de knieën drukken, maar we hebben een betrouwbare meeteenheid gevonden’, aldus Harlaar. ‘Doordat wij op het scherm aan de patiënt laten zien wat er gebeurt, kunnen we de patiënt op het moment zelf aanwijzingen geven om anders te bewegen en zo de belasting te verminderen. Deze methode is al toegepast bij mensen zonder artrose. Daar kon tot wel 40% van de krachten op met name de binnenkant van de knieën worden verminderd.’

10 mensen trainen om blijvend anders te lopen

Het eerste gedeelte van het onderzoek van Harlaar is geslaagd als blijkt dat mensen met behulp van de aanwijzingen inderdaad anders kunnen lopen en de belasting verminderen. ‘Vervolgens willen we weten of we mensen kunnen aanleren om blijvend anders te lopen. Op die manier kan de patiënt voortdurend zelf invloed uitoefenen op het erger worden van artrose. Dit tweede experiment gaan we doen met 10 mensen met knieartrose. Deze patiënten komen vaker naar ons laboratorium toe zodat we ze een andere beweging kunnen aanleren.’

Kraakbeen moet de kans krijgen te herstellen

‘Ons onderzoek richt zich op het aanleren van verstandig bewegen’, licht Harlaar verder toe. ‘Bewegen is en blijft belangrijk, ook voor mensen met artrose, en dan het liefst op een gezonde manier. Je kunt je daarnaast voorstellen dat het voorkomen van overbelasting steeds belangrijker wordt nu er zo hard wordt gewerkt aan manieren om kapot kraakbeen zichzelf te laten herstellen. De knie moet daarvoor wel de kans voor krijgen. Als je blijft overbelasten, gaat herstellen niet lukken! Mijn droom is dat we mensen kunnen aanleren om hun knieën permanent minder te belasten. Misschien uiteindelijk met behulp van een klein apparaatje dat signalen geeft als de beweging niet goed is. We hopen op die manier artrose af te remmen en om herstel mogelijk te maken.’