Slimme plug moet kraakbeen redden en artrose voorkomen

Bij jonge mensen – pakweg tussen de 20 en 35 jaar – is het herstellend vermogen vaak nog voldoende om een ingreep succesvol te laten zijn. Maar op middelbare leeftijd, of wanneer er al knieproblemen of operaties zijn geweest, neemt dat vermogen flink af. Verder wordt herstel beïnvloed door overgewicht, een afwijkende stand of instabiliteit van het gewricht en een niet goed werkende meniscus.

Te jong voor knieprothese 

Vooral voor mensen tussen de 40 en 60 jaar, waar kraakbeendefecten vaak optreden, zijn de opties nu beperkt. Ze hebben veel pijn, maar ze komen niet (meer) in aanmerking voor behandelingen als mozaïekplastiek of kraakbeentransplantatie en ze zijn te jong voor een knieprothese. Ondertussen is er wél schade die verder kan toenemen en zich kan ontwikkelen tot artrose. De groep kan nu eigenlijk alleen maar wachten tot het probleem verergert. Studies laten zien dat dit juist bij deze groep snel gebeurt.  

Hoopvolle innovatie: de SyCap

Hoopvol nieuws komt uit de hoek van regeneratieve en innovatieve geneeskunde. Onderzoekers van Avalanche Medical werken samen met artsen en onderzoekers van het MUMC+ aan een mini-implantaat dat verdere slijtage van het kraakbeen moet voorkomen. Het gaat om een soort kleine, elastische plug – de zogeheten SyCap – die alleen het beschadigde deel van de knie vervangt. Denk aan een rond stukje van zo’n 1,5 tot 2 centimeter, terwijl de rest van het kniegewricht volledig behouden blijft. Doordat het elastische implantaat precies in het defect past, vangt het de belasting op die anders op het kwetsbare kraakbeen terecht zou komen. Zo helpt de SyCap verdere schade – en uiteindelijk artrose – te voorkomen.

Een slimme plug van speciaal kunststof

De SyCap – dat is de afkorting van het Engelse Synthetic Cartilage imPlant – heeft de vorm van een mini-champignon en is gemaakt van twee soorten kunststof, zo laat CEO van Avalanche, Eric Meeder zien. “De ronde, bovenkant bootst de eigenschappen van gezond kraakbeen na: veerkrachtig, slijtvast en vriendelijk voor omliggende structuren zoals de meniscus. De onderkant zorgt voor een stabiele verankering in het bot.”

Dat maakt het implantaat geschikt voor mensen met een plaatselijke kraakbeenbeschadiging. “Zoiets kan bijvoorbeeld ontstaan na een sportongeluk of door veroudering en de normale dagelijkse belasting. We zetten ongeveer een miljoen stappen per jaar met elke knie.  Juist in situaties waarin het kraakbeen niet vanzelf geneest en bestaande behandelopties te grof of onmogelijk zijn, kan de SyCap uitkomst bieden”, stelt Meeder.

Een belangrijk voordeel van de SyCap is volgens Meeder dat het implantaat geen metaal bevat. Dit in tegenstelling tot sommige bestaande oplossingen, die stijf en hard zijn en daardoor soms weer nieuwe schade veroorzaken aan de meniscus of het omliggende kraakbeen. Ook beeldvorming via MRI of CT blijft mogelijk na plaatsing van de SyCap. Zo kunnen orthopeden de knie ook na plaatsing goed blijven volgen.

Tijdig ingrijpen voorkomt erger

De achterliggende gedachte van de ontwikkeling van de SyCap is eenvoudig: hoe eerder je een kraakbeendefect opvult, hoe beter je verdere schade kunt voorkomen. Orthopeden vergelijken het vaak met een gat in het wegdek: als je daar niets aan doet, wordt het groter en dieper – en uiteindelijk moet de hele weg open.

Door het defect op tijd te behandelen met een passende oplossing, kun je het gewricht langer gezond houden. En zo hopelijk voorkomen dat mensen een knieprothese nodig hebben. Want hoewel zo’n prothese een mooie oplossing is, brengt het ook nadelen met zich mee, vooral bij relatief jonge mensen. 

Een eerste kunstknie gaat gemiddeld 15 tot 20 jaar mee, bij jonge mensen vaak minder lang. Wie  rond z’n vijftigste een prothese krijgt, heeft later vaak een tweede operatie nodig. En zo’n tweede ingreep verloopt vaak een stuk lastiger met bovendien een hogere kans op serieuze complicaties.

Onderzoeksfase

De SyCap bevindt zich nog in de preklinische fase. In samenwerking met het Maastricht UMC+ is al een eerste proof of concept-studie uitgevoerd. Nu wordt het implantaat verder aangepast voor verschillende maten. Tegelijkertijd worden de productieprocessen opgezet en verfijnd in samenwerking met gespecialiseerde partners. 

Als alles volgens plan verloopt, start in 2027 een eerste studie in mensen. In 2028 moet een grotere groep patiënten volgen, met mogelijk een marktintroductie rond 2030.

Verschuiving van vervangen naar herstellen

Het project past bij een bredere verschuiving in de orthopedie en reumatologie: van vervangen naar herstellen. In plaats van wachten tot het gewricht zodanig versleten is dat een prothese onvermijdelijk wordt, groeit de aandacht voor tijdig ingrijpen met innovatieve, minder ingrijpende oplossingen en preventie.

Nederland loopt voorop

De ontwikkeling van regeneratieve oplossingen voor kraakbeenschade maakt in Nederland mooie stappen. Eric Meeder: “Ik durf te zeggen dat we daarmee best voorop lopen en dat ReumaNederland daarin een belangrijke rol speelt. ReumaNederland brengt onderzoekers, zorgverleners en bedrijven bij elkaar, waardoor kennis gedeeld wordt en innovaties elkaar versterken. Alle initiatieven die op gebied van kraakbeenherstel lopen vullen elkaar aan. Zo openen we samen de markt en kunnen we praktische oplossingen bieden die patiënten écht helpen.”

ReumaNederland blijft deze ontwikkelingen actief volgen en ondersteunt onderzoek naar innovatieve behandelingen voor gewrichtsschade. Want hoe eerder en beter kraakbeen kan worden hersteld, hoe kleiner de kans op ernstige artrose – en hoe langer mensen een actief en pijnvrij leven kunnen leiden. Dat is niet alleen winst voor mensen zelf. Het betekent ook verlichting voor de zorg en de samenleving.