Research Centre of Excellence Ontstekingsreuma
ReumaNederland heeft zeven universitaire onderzoekgroepen benoemd tot Research Centre of Excellence (RCE) op het gebied van ontstekingsreuma. Wij ondersteunen deze veelbelovende, langlopende onderzoeken. Omdat wij geloven dat ze komende jaren voor baanbrekende oplossingen kunnen zorgen in de behandeling van mensen met deze vormen van reuma.
Dit zijn de onderzoeksprojecten waar de RCE’s de komende jaren aan (samen)werken:
Vroeg opsporen van RA en precisie preventie
RCE onder leiding van prof. dr. Annette van der Helm-Van Mil – LUMC/Erasmus MC
Dit onderzoek richt zich specifiek op mensen met gewrichtsklachten die nog geen RA hebben maar de ziekte mogelijk gaan ontwikkelen. In eerdere studies is ontdekt dat reuma kan worden uitgesteld als patiënten worden behandeld vóórdat ze reuma krijgen. Door beter te begrijpen hoe de ziekte ontstaat, en door mensen met beginnende RA steeds beter op te sporen, kunnen zij in de toekomst hopelijk op het juiste moment medicatie krijgen die het ziekteproces uiteindelijk zelfs tegengaat.
Het RCE in Leiden is daarnaast bezig met meer manieren om vroege RA te kunnen vaststellen. Onder meer door het gebruik van snelle, draagbare MRI-scans in combinatie met AI, die ook buiten het ziekenhuis kunnen worden ingezet.Immuuntherapie bij RA en andere vormen van ontstekingsreuma
RCE onder leiding van prof. dr. Tom Huizinga – LUMC
In Leiden is unieke kennis opgedaan over het ontstaan van RA en het ontsporen van de B-cellen die auto-antistoffen maken; antistoffen die zich tegen de eigen weefsels richten. Bij mensen die al RA hebben, zijn deze auto-antistoffen veel vaker versuikerd dan bij mensen die nog geen RA hebben.
De komende jaren richt deze RCE zich op de ontwikkeling van een nieuwe therapie tegen deze ontspoorde B-cellen. Het gaat om een behandeling die ervoor zorgt dat deze cellen grondig worden verwijderd uit het lichaam en ook écht wegblijven, waardoor de auto-immuunziekte wordt geremd. Ontspoorde B-cellen spelen niet alleen een rol bij RA, maar ook bij SLE, bepaalde vormen van vasculitis bij sommige mensen met systemische sclerose (SSc).Resetten van het afweersysteem bij RA met een vaccin
RCE onder leiding van prof. dr. F. Broere – Universiteit Utrecht
In Utrecht wordt gewerkt aan een nieuwe behandeling die het afweersysteem heropvoedt. Dit RCE richt zich op de ontwikkeling van een vaccin tegen ontstekingsreuma. Het gaat om een bijzonder vaccin dat ervoor moeten zorgen dat het lichaam zelf de reuma kan afremmen, zonder dat hiervoor levenslange medicatie nodig is. Dit heet tolerogene vaccinatie.
Het vaccin wordt nu bij de eerste patiënten onderzocht in een klinische trial. Dit gebeurt in samenwerking met het UMC Utrecht en het Radboudumc in Nijmegen.
Persoonsgericht behandelen van ontstekingsreuma
RCE onder leiding van prof. dr. Annelies Boonen – MUMC+
Onderzoekers van het RCE in Maastricht werken aan projecten die als doel hebben de behandeling van mensen met reumatoïde artritis (RA) en axiale spondyloartritis (axSpA) persoonlijker en effectiever te maken.
Ondanks toenemende kennis over de behandeling van deze ziekten, kunnen patiënten lang niet altijd volwaardig en ongehinderd al hun sociale rollen vervullen. Ziektekenmerken en persoonlijke omstandigheden spelen hierin een belangrijke rol. Het ontbreekt op dit moment aan kennis over hoe we deze factoren moeten meenemen in de behandeling van reumatische ziekten. Het RCE richt zich op die factoren.
Verschil in seksen bij ontstekingsreuma
RCE onder leiding van prof. dr. Irene van der Horst – Radboudumc
Mannen zijn geen vrouwen. Ze kunnen anders reageren op medicijnen en lopen andere risico’s op klachten. Het Nijmeegse RCE onderzoekt het verschil in seksen bij het ontstaan en de behandeling van ontstekingsreuma.
Zij buigen zich daarbij over verschillende vragen: Werken bepaalde biologicals beter bij mannen dan bij vrouwen met axiale Spa? En geeft de overgang een extra verhoogd risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen met reuma? Reageren mannen anders dan vrouwen op de behandeling van een hartspierontsteking bij systemische sclerose? En hebben mannen met systemische sclerose een slechtere longfunctie dan vrouwen?
Het RCE hoopt op deze manier meer inzicht te krijgen in de verschillen in afweer tussen mannen en vrouwen.Syndroom van Sjögren – stamceltherapie speekselklieren
RCE onder leiding van prof. dr. Hendrika Bootsma – UMCG
Dit RCE heeft unieke kennis en technologie op het gebied van stamcellen in het onderzoek naar het ontstaan en de behandeling van het syndroom van Sjögren. Bij deze auto-immuunziekte raken met name de speeksel- en traanklieren aangetast. Mensen met Sjögren hebben weinig tot geen stamcellen meer in hun speekselklieren. Gewerkt wordt nu aan een celtherapie voor het herstellen van de speekselproductie bij mensen met Sjögren met behulp van stamcellen die kunnen uitgroeien tot speekselklierstamcellen.
Optimaler medicijngebruik bij RA
RCE onder leiding van prof. dr. Andrea Evers – Universiteit Leiden
Dit RCE opereert op het terrein van de psychologie. En doet onderzoek naar optimaler gebruik van biologicals bij mensen met RA.
Behandelrichtlijnen adviseren bij stabiele RA het gebruik van biologische medicijnen af te bouwen met als doel controle van de ziekte met minder ontstekingsremmende medicatie en minder zorgkosten. In de praktijk worden deze richtlijnen echter verschillend toegepast. Dit besluit hangt ook vaak af van allerlei contextfactoren. Bijvoorbeeld de informatie die reumatologen geven over de kans op terugval. Of de verwachting of angst van een patiënt. Deze factoren kunnen het ziektebeloop ook weer gunstig (placebo) of ongunstig (nocebo) beïnvloeden.
De Utrechtse onderzoekers zullen met geavanceerde placebotechnieken onderzoeken hoe het afbouwen van medicatie kan worden geoptimaliseerd. Daarbij richten zij zich op de zorgverleners (communicatietraining), patiënten (bijv. onnodige angsten verminderen via verwachtingstraining) en het medicijn (via farmacologische conditionering).