Bewegen met knieartrose

Je knieën meten met je schoenen?

Wat als een paar slimme zolen je konden helpen om knieklachten te voorkomen? In dit project werkt Alessandro Castellaz aan een laagdrempelige oplossing om thuis de belasting op je knieën te meten — zonder ziekenhuis, zonder ingewikkelde apparatuur.

Eenvoudige technologie

Op dit moment gebruiken artsen dure en complexe testen om kniedruk te meten. Maar wat als het veel eenvoudiger kan — bijvoorbeeld met een paar schoenen die je gewoon thuis draagt? Dat is het doel van dit onderzoek: een betaalbare en gebruiksvriendelijke manier ontwikkelen om kniebelasting te monitoren in het dagelijks leven.

Sensoren in beweging

We werken met een systeem dat bestaat uit kleine sensoren en speciale schoenzolen. Daarmee meten we hoeveel gewicht iemand op z’n voeten zet tijdens bewegingen zoals wandelen, opstaan of traplopen. Zo krijgen artsen en patiënten inzicht in wat er gebeurt in de knie, zonder dat iemand naar het ziekenhuis hoeft.

Testen in een gewoon huis

Het onderzoek vindt plaats aan de Universiteit Twente, in het eHealth House: een testomgeving die eruitziet als een normaal huis. Mensen bewegen daar zoals ze thuis ook doen, waardoor we realistische data verzamelen over kniebelasting tijdens alledaagse activiteiten.

Inzicht voor betere keuzes

Op termijn kan deze technologie patiënten helpen om beter te begrijpen hoe hun gewrichten reageren op beweging — en om keuzes te maken die hun knieën ontzien. Artsen kunnen de gegevens gebruiken om zorg beter af te stemmen op iemands persoonlijke situatie.

De voortgang vertragen

Door kniebelasting vroegtijdig in beeld te brengen, hopen we de progressie van artrose te vertragen. En misschien zelfs zwaardere behandelingen, zoals een knieoperatie, uit te stellen of voorkomen.

Onderzoeker: Alessandro Castellaz
Supervisie: Frank Wouda
Projecttitel: Internal knee joint loading estimation for OA patients during ADL using a minimal sensing setup 

Waarom krijgt de één wel artrose en de ander niet?

Twee mensen, even actief — toch krijgt de één artrose en de ander niet. In dit project onderzoekt Anne Flier waarom kraakbeencellen soms stoppen met kraakbeen aanmaken, en welke rol je DNA daarin speelt.

Vijftig procent kans op artrose tegen je vijftigste

Weet je nog de laatste keer dat je op de koffie was bij je grootouders, buurvrouw of oudere tante? Misschien zag je hoe ze met moeite opstonden om een stroopwafel te halen — door stijve gewrichten en pijnlijke knieën. Dat zijn typische symptomen van artrose, een gewrichtsaandoening die steeds vaker voorkomt naarmate we ouder worden. Tegen je vijftigste is de kans vijftig procent dat je ermee te maken krijgt, en er is nog geen medicijn.

De balans tussen activiteit en gezond kraakbeen

Artrose ontstaat wanneer kraakbeen afbreekt zonder dat het voldoende wordt vernieuwd. Normaal houden kraakbeencellen die balans in stand — en worden ze gestimuleerd door beweging. Maar zowel te veel als te weinig belasting kan de balans verstoren. De grote vraag is: hoeveel beweging is gezond voor jóúw kraakbeen? En waarom lukt het de één wel om soepel te blijven, terwijl de ander al op z’n veertigste klachten krijgt?

De invloed van je genetische code

In dit onderzoek kijken we of genetische verschillen verklaren waarom de ene kraakbeencel blijft functioneren en de andere niet. We gebruiken stamcellen van verschillende mensen, maken daar kraakbeencellen van, en stellen die bloot aan verschillende krachten. Zo onderzoeken we hoe DNA invloed heeft op het gedrag van kraakbeencellen tijdens beweging.

Soepele stroopwafels

Met deze kennis hopen we artsen te helpen om patiënten met (beginnende) artrose persoonlijk bewegingsadvies te geven — afgestemd op hun genetisch profiel. Zodat jij, ook op latere leeftijd, nog soepel die stroopwafel kunt pakken als er visite is.

Onderzoeker: Anne Flier
Supervisie: Gerjo van Osch, Joyce van Meurs, Roberto Narcisi
Projecttitel: How genotypically different chondrocytes respond to various mechanical loading protocols

Wanneer doet je knie het meest pijn?

In dit project wordt onderzocht hoe knieklachten zich ontwikkelen tijdens de dag – met sensoren die beweging en pijn in kaart brengen, gewoon in het dagelijks leven.

Klachten gedurende de dag

Door vergrijzing en de toename van overgewicht neemt het aantal mensen met knieartrose snel toe. Als deze trend doorzet, is het in 2040 misschien wel de meest voorkomende chronische aandoening in Nederland. Toch weten we verrassend weinig over hoe de klachten zich gedurende de dag ontwikkelen. Dat maakt het moeilijk om passende zorg of ondersteuning te bieden. Met dit onderzoek willen we daar verandering in brengen.

Slim meetsysteem 

We ontwikkelen een slim meetsysteem dat klachten van knieartrose in het dagelijks leven volgt. Denk aan sensoren die gegevens verzamelen over beweging en pijn. Die informatie kan later worden gebruikt voor digitale coaching, persoonlijke begeleiding of zelfs slimme hulpmiddelen zoals ondersteunende kousen.

Dagelijkse activiteiten volgen

We doen een zogenaamd waarnemend onderzoek: we meten, maar grijpen niet in. Deelnemers doen gewoon hun dagelijkse activiteiten – zoals traplopen, wandelen of opstaan uit een stoel – in hun eigen huis of in het speciale ‘eHealth House’ van de Universiteit Twente. Zo'n sessie duurt ongeveer 3,5 uur.

Actieve mensen onderzocht

We werken met actieve ouderen die leven met knieartrose – mensen die nog graag bewegen, zoals hardlopen, fietsen, wandelen of tennissen. Door deze groep te onderzoeken, hopen we inzicht te krijgen in wat een gezonde en verantwoorde belasting van het kniegewricht is. Die kennis kan vervolgens ook andere mensen met artrose helpen, nu en in de toekomst.

Waarom is dit belangrijk? 

Met dit onderzoek willen we beter begrijpen hoe knieklachten zich ontwikkelen tijdens het dagelijkse leven. Dat geeft ons de kans om persoonlijke ondersteuning en behandelstrategieën te ontwikkelen. Het uiteindelijke doel: mensen met artrose helpen om hun klachten beter te beheersen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.

Onderzoeker: Bo Cui
Supervisie: Ying Wang
Projecttitel: Multimodal Monitoring of People with Knee Osteoarthritis in Daily Life

Beweging is goed voor je gewrichten, ook als je artrose hebt. Maar hoe reageren kraakbeencellen eigenlijk op beweging in een gewricht met artrose? Dat wordt in dit project onderzocht. 

De functie van bewegen 

Kraakbeen heeft een cruciale rol in bewegen: het fungeert als stootkussen in onze gewrichten. Maar bewegen is ook cruciaal voor het behoud van gezond kraakbeen. Want beweging bevordert de doorstroming van de gewrichtsvloeistof, die het kraakbeen voedt en afvalstoffen afvoert. Kraakbeen zelf is namelijk niet doorbloed. 

Wanneer het onderhoud hapert

In gezonde gewrichten worden kleine beschadigingen die tijdens beweging ontstaan, door kraakbeencellen hersteld. Wanneer kraakbeencellen deze reparaties niet meer kunnen uitvoeren, kan artrose ontstaan, dit gebeurt vaak in de knieën. Het is een beetje zoals het onderhoud van een huis: kleine gaatjes in de muur zijn geen probleem, maar na verloop van tijd moeten ze wel worden gevuld en opnieuw geschilderd.

Hoe reageren kraakbeencellen in gewrichten met artrose?

In de spreekkamer wordt mensen met knieartrose vaak aangeraden om actief te blijven, mits de pijn het toelaat. Inmiddels weten we dat cellen veranderingen in hun omgeving, zoals die optreden bij artrose, kunnen waarnemen en daarop reageren. Wat we echter nog niet precies begrijpen, is hoe kraakbeencellen reageren op bewegingen in gewrichten met artrose.

Speciale machine bootst bewegingen na

Om te begrijpen hoe kraakbeencellen reageren op beweging, kijken we naar gewrichten met en zonder artrose. Hiervoor gebruiken we een speciale machine waarmee we druk en beweging op het kraakbeen kunnen uitoefenen, wat ons in staat stelt bewegingen na te bootsen die we in het dagelijks leven maken.

Welke stofjes komen vrij in gewricht?

Deze aanpak helpt ons beter te begrijpen hoe kraakbeencellen reageren op belasting in gewrichten met of zonder artrose. Zullen de cellen die meer worden belast stoffen vrijgeven die juist goed of slecht zijn voor het gewricht?

Pijnvrije toekomst

In de komende jaren hopen we met dit onderzoek meer inzicht te krijgen in welke soorten bewegingen artrose kunnen remmen of zelfs stoppen. Uiteindelijk willen we ervoor zorgen dat mensen, zonder pijn, hun huis kunnen blijven schilderen.

Onderzoeker: Elias Salzer
Supervisie: Gerjo van Osch  
Projecttitel: Mechanobiological response of chondrocytes to loading in osteochondral explants 

Artrose van dag tot dag

Het onder controle krijgen van artrosesymptomen is moeilijk, omdat ze van dag tot dag kunnen variëren. Daarom ontwikkelen wij een digitaal hulpmiddel, denk aan zoiets als een app, om mensen met knieartrose meer controle te geven over hun aandoening. 

Waarschuwen via een app

Wij willen mensen met knieartrose waarschuwen wanneer ze hun kniegewricht te veel belasten, zodat zij op tijd hun activiteiten daarop aan kunnen passen. Hierdoor zullen de pijn en andere symptomen niet verergeren. 

Samenwerken met patiënten

Het digitale hulpmiddel op de telefoon moet mensen met knieartrose ondersteunen en tegelijkertijd makkelijk zijn in het gebruik. Om dit voor elkaar te krijgen, betrekken wij mensen met knieartrose al vanaf het begin van dit onderzoek. Met behulp van workshops met deze mensen, zoeken wij uit tegen welke problemen ze aanlopen en hoe het digitale hulpmiddel daarbij kan helpen. We zullen met de mensen met knieartrose bespreken welke functies het hulpmiddel moet hebben, hoe ze willen ageren met het hulpmiddel en welke aspecten we op iedere persoon afzonderlijk moeten kunnen afstemmen. 

Wij houden ook interviews met verschillende zorgverleners om te horen wat zij vinden dat de mensen met knieartrose kan helpen en hoe het digitale hulpmiddel iets aan hun behandelingen kan toevoegen. 

Ontwikkelen prototype 

Aan de hand van de verkregen inzichten, gaan we een eerste versie van het digitale hulpmiddel maken. Deze versie gaan we testen met een kleine groep mensen met knieartrose. Met hun feedback gaan we vervolgens het hulpmiddel verbeteren. Dit proces herhalen we een aantal keer totdat de mensen met knieartrose tevreden zijn. Op dat moment gaan we het digitale hulpmiddel met een grotere groep mensen testen, zodat we kunnen uitzoeken hoe goed het hulpmiddel de mensen met knieartrose daadwerkelijk ondersteund. 

Steun via je telefoon

Ons doel is simpel: Het ondersteunen van mensen met knieartrose in het beheersen van hun klachten en het actief blijven, zodat de kwaliteit van leven toeneemt. En dat allemaal vanaf de telefoon. 

Onderzoeker: Elke Warmerdam , supervisie Anouk Middelweerd/ Monique Tabak
Projecttitel: Individual eHealth tool with smart coaching  

Wat als AI je knie beter begrijpt dan jijzelf?

In dit project wordt onderzocht hoe kunstmatige intelligentie kan voorspellen wat gezonde belasting is — volledig afgestemd op jouw lichaam en levensstijl.
 

Slimme, persoonlijke zorg

Stel je een wereld voor waarin zorgbeslissingen worden genomen met hulp van geavanceerde AI-technologie – betrouwbaar omdat het transparant is, en bovenal volledig afgestemd op jouw persoonlijke situatie. Dat is de visie achter ons onderzoeksproject: kunstmatige intelligentie in de zorg verbeteren door het begrijpelijker en toegankelijker te maken. We willen niet alleen gezondheidsuitkomsten voorspellen, maar ook inzicht geven in de logica áchter die voorspellingen.

Gezondheidscrisis voorkomen

Onze focus ligt op knieartrose, een aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft door pijn en bewegingsbeperking. In Nederland krijgt naar verwachting één op de tien mensen tegen 2040 met OA te maken. De grote vraag is: hoe voorkomen we deze groeiende gezondheidscrisis?

Slimme aanbevelingen op maat

Daarom ontwikkelen we een gepersonaliseerd aanbevelingssysteem dat mensen helpt hun risico op artrose te verlagen. Dit systeem geeft begrijpelijke en toepasbare adviezen, afgestemd op iemands unieke situatie. Denk aan realtime tips voor het aanpassen van dagelijkse activiteiten om de knieën minder te belasten, of aan oefensuggesties die passen bij jouw levensstijl.

What if ... wat als je iets aanpast?

Een belangrijke innovatie is het gebruik van zogeheten ‘what if’-verklaringen (in Engels jargon heet dat counterfactual explanations). Daarmee laat het systeem zien wat er zou kunnen gebeuren als je bepaalde keuzes maakt in je dagelijks leven. 
Zie het als een gesprek met een arts die uitlegt hoe kleine aanpassingen – zoals dagelijks tien minuten wandelen – al een groot verschil kunnen maken en toekomstige gewrichtspijn helpen voorkomen. Deze aanpak vergroot niet alleen het begrip, maar ook het vertrouwen, en moedigt mensen aan het advies op te volgen.

Samen werken aan gezondere knieën

Wij willen de weg vrijmaken voor een toekomst waarin AI een betrouwbare partner is bij het verbeteren van de gezondheid van ons kniegewricht. Uiteindelijk draagt ons werk bij aan slimmere, persoonlijkere medische beslissingen – en dus aan betere gezondheid voor iedereen.

Onderzoeker: Emmanuel C. Chukwu, supervisie Mykola Pechenizkiy en Monique Tabak 
Projecttitel: Developing counterfactual explanation methods for recommender systems 

Hoeveel druk kan een knie aan? 

In dit project worden computermodellen gebruikt om te begrijpen hoe dagelijkse bewegingen het kraakbeen beïnvloeden.

Je bent graag actief — of het nu gaat om een dagelijkse hardloopronde, een wandeling met je hond, of gewoon de vrijheid om zonder moeite te bewegen. Maar stel je nu voor dat zelfs een korte wandeling een uitdaging wordt, omdat elke stap pijnlijk is. Voor miljoenen mensen wereldwijd is dit de dagelijkse realiteit van knieartrose: een van de belangrijkste oorzaken van gewrichtspijn en verlies van mobiliteit. Alleen al in Nederland zijn de cijfers schrikbarend — en het probleem groeit.

Wat gebeurt er in een knie met artrose?

Knieartrose ontstaat wanneer het kraakbeen — het zachte weefsel dat als een soort ‘kussen’ in je knie werkt — beschadigd raakt. Dit kussen vangt normaal gesproken de krachten op die bij bewegen vrijkomen. Maar zodra dit weefsel slijt of beschadigd raakt, worden bewegingen pijnlijk en belastend.

Virtuele knieën en echte bewegingen

Bij het Radboudumc richt mijn onderzoek zich op het begrijpen van hoe dagelijkse bewegingen dit kwetsbare weefsel beïnvloeden. Met behulp van geavanceerde computermodellen simuleren we alledaagse activiteiten, zoals wandelen, hardlopen of fietsen. En belangrijk: we gebruiken gegevens van echte patiënten om die simulaties zo realistisch mogelijk te maken.

Zo’n model laat bijvoorbeeld zien waar op het kraakbeen de meeste druk komt, hoe hoog die druk is, en waar het risico op schade dus het grootst is. Denk aan het maken van een soort 3D-spanningskaart van het kniegewricht — alsof we met een röntgenbril in realtime kunnen meekijken bij elke stap.

Waarom dit zo waardevol is

Omdat onze modellen gebaseerd zijn op individuele patiëntgegevens, kunnen we ze ook personaliseren. Daarmee kunnen we virtueel meerdere scenario’s doorlopen: hoe belastend is wandelen voor deze persoon vergeleken met hardlopen? Wat gebeurt er als we een bepaalde beweging iets aanpassen? Dit soort analyses zou met fysieke metingen bijna onmogelijk zijn.

Een toekomst zonder knieklachten?

Door beter te begrijpen hoe dagelijkse bewegingen invloed hebben op het kniegewricht, kunnen we toewerken naar gepersonaliseerd bewegingsadvies en betere strategieën om gewrichten te beschermen. Op de langere termijn biedt dit onderzoek, zeker in combinatie met biologisch onderzoek, perspectief op effectievere behandelingen én preventie.

Hoe beter we de belasting op het kraakbeen in beeld brengen, hoe dichter we komen bij een toekomst waarin artrose voorspelbaar wordt en uiteindelijk hopelijk te voorkomen.|
 

Onderzoeker: Famke Janssen
Supervisie: dr. ir. Dennis Janssen 
Projecttitel: Computational modeling of in vivo cartilage loading

Wat als je dokter weet of jij beter kunt blijven hardlopen of fietsen?

In dit project onderzoeken we hoe verschillende vormen van beweging de knie beïnvloeden bij mensen met artrose. Want iedereen beweegt anders, en dus is het tijd voor écht persoonlijk beweegadvies.

Blijven bewegen, maar hoe?

Stel je voor: je bent vijftig, zit lekker in je vel, hebt een druk leven, en sport graag. Drie keer per week hardlopen met vrienden, heerlijk. Tot je knie ineens begint te zeuren — je knie voelt pijnlijk, dik en niet stabiel. Bij de huisarts krijg je te horen: knieartrose. En op de vraag of je nog wel kunt blijven rennen of beter kunt fietsen, komt het antwoord: “Dat weet ik eigenlijk niet.”

Je bent niet de enige. Meer dan 1,5 miljoen mensen in Nederland hebben knieartrose. En die groep groeit snel. Blijven bewegen helpt, maar wát voor beweging het beste is — en hoeveel — weten we heleaas nog niet goed genoeg.

Hardlopers, fietsers en tennissers met artrose onderzocht

In dit onderdeel van het LoaD-project gaan we met die vraag aan de slag. We zullen 332 actieve mensen mét knieartrose volgen, waaronder hardlopers, wandelaars, fietsers en tennissers. Twee jaar lang meten we hoeveel en hoe ze bewegen, en wat dat doet met hun knieën.

Iedere deelnemer krijgt aan het begin en eind een MRI-scan van de knie, en vult vragenlijsten in over klachten, leefstijl en werk. Intussen houden ze via hun smartwatch of telefoon bij hoe actief ze zijn, en rapporteren maandelijks hoe het met hun knie gaat.

Gericht advies, geen giswerk

Met al die gegevens willen we ontdekken: welke vormen van beweging zijn nu eigenlijk het best voor welke mensen? Zodat jouw arts straks wél weet of en op welke manier je nog veilig kunt hardlopen — of dat je beter kunt overschakelen naar de fiets.

Onderzoeker: Joris van der Voort
Supervisie: Marienke van Middelkoop & Lennard Voogt
Projecttitel: The impact of different types of physical activity on the progression of knee osteoarthritis
Onderzoeker: Joris van der Voort 
Supervisie: Marienke van Middelkoop & Lennard Voogt 
Projecttitel: The impact of different types physical activity on the progression of knee osteoarthritis 

Waarom krijgt de één wel klachten na overbelasting, en de ander niet?

In dit onderzoek duiken we in het DNA om te achterhalen waarom kraakbeen van sommige mensen veel gevoeliger lijkt voor overbelasting dan dat van anderen. Met behulp van stamcellen, slimme mutatietechnieken en mini-kraakbeenstructuren zoeken we naar genetische verschillen die kunnen verklaren waarom de één pijnvrij blijft en de ander artrose ontwikkelt.

Als belasting niet bij iedereen tot schade leidt

Veel bewegen of zwaar belasten is voor de één géén enkel probleem, terwijl de ander al vroeg klachten krijgt. Waarom is dat zo? In dit project onderzoeken we of genetische verschillen hierin een rol spelen. Anders gezegd: reageren kraakbeencellen van de één anders op belasting dan die van de ander – puur door een klein verschil in het DNA?

Mutaties met impact

We richten ons op zogenaamde ‘high-impact mutaties’: veranderingen in het DNA waarvan we vermoeden dat ze een directe link hebben met het ontstaan van artrose. We willen weten of deze mutaties kraakbeencellen kwetsbaarder maken bij overbelasting – of juist beschermen.

Kraakbeen kweken uit stamcellen

Om dit te testen, gebruiken we stamceltechnologie. We maken kleine kraakbeenstructuren uit menselijke stamcellen (hiPSCs) en brengen daar met met een bijzondere techniek (de zogeheten CRISPR-Cas9) heel gericht een genetische wijziging in aan. Zo kunnen we kraakbeen mét en zonder mutatie vergelijken, in precies dezelfde omstandigheden.

Indrukwekkend letterlijk: kraakbeen onder druk

Met een speciaal apparaat bootsen we belasting na, zoals bij traplopen of hardlopen. Vervolgens kijken we: herstelt het kraakbeen zich goed, of zien we tekenen van schade? Kan het kraakbeen met de mutatie zichzelf minder makkelijk repareren? Of heeft de ene versie van het gen een beschermende functie, terwijl de andere versie de schade in het kraakbeen alleen maar erger maakt?  

Op weg naar persoonlijke behandelingen

Met dit onderzoek willen we beter begrijpen hoe genetica en belasting samenhangen bij artrose. Die kennis is onmisbaar voor de ontwikkeling van gerichte medicijnen én voor persoonlijke behandelstrategieën. Zodat mensen in de toekomst niet alleen langer mobiel blijven, maar ook beter geholpen kunnen worden – op basis van hun eigen genetisch profiel.

Onderzoeker: Margo Tuerlings
Supervisie: Ingrid Meulenbelt
Projecttitel: Studying the effect of genetic variation in cellular response to mechanical loading

Wat voelt een kraakbeencel eigenlijk?

Heb je weleens pijn in je knieën gehad en je afgevraagd of sporten dan wel of niet verstandig is? Die vraag leeft bij veel mensen met artrose. In dit onderzoek wordt bekeken wat er eigenlijk gebeurt met kraakbeencellen als hun omgeving verandert. Wat voelen zij eigenlijk, en hoe reageren ze daarop?

Artrose verandert de omgeving van de cel

Bij artrose slijt het kraakbeen, en daarmee verandert ook de mechanische omgeving van de kraakbeencellen. Ze komen dan in een zachtere, minder stevige ‘matrix’ te liggen, het materiaal dat hen normaal ondersteunt. Dat die matrix door artrose verandert, weten we. Maar wat dit precies doet met de cel zélf, weten we nog niet. 

Hoe gaat kraakbeencel zich gedragen? 

In dit onderzoek willen we graag begrijpen hoe de mechanische eigenschappen van kraakbeen het gedrag van kraakbeencellen beïnvloeden – zowel in rust als bij belasting. 

Meten op microniveau

Door gebruik te maken van gespecialiseerde meetapparatuur kunnen wij de mechanische eigenschappen van gezond en aangetast kraakbeen meten. Dat doen we met extreem hoge resolutie, tot op het niveau van één enkele cel. Dat is cruciaal, want kraakbeencellen reageren heel lokaal op veranderingen in hun omgeving.

High tech testen in minidruppels

Daarnaast gebruiken we microfluïdica: dit is een innovatieve technologie waarmee we minuscule hoeveelheden vloeistof kunnen manipuleren en controleren. Zo kunnen wij heel kleine druppels creëren die de natuurlijke matrix van kraakbeencellen goed nabootst. 

Op deze manier kunnen wij in het lab het celgedrag bestuderen onder omstandigheden die lijken op die in een gewricht met artrose.  We kunnen immers de eigenschappen van de druppel bepalen en controleren, en we kunnen de kraakbeencellen gecontroleerd blootstellen aan mechanische belasting. Reageert de kraakbeencel gezond, of juist ‘degeneratief’? En maakt het verschil of er wél of geen belasting is?

Waarom dit belangrijk is

Deze aanpak biedt nieuwe inzichten in hoe artrose zich ontwikkelt op celniveau. En hoe kraakbeencellen bijdragen aan het ontstaan of afremmen van de gewrichtsklachten. Dat kan leiden tot nieuwe behandelstrategieën, gericht op hoe cellen hun omgeving voelen en verwerken. Uiteindelijk hopen we artsen te helpen om patiënten persoonlijk beweegadvies te geven — zodat zij langer actief en pijnvrij kunnen blijven.

Onderzoeker: Marieke Meteling
Supervisie: Jeroen Leijten, Gijsje Koenderink, Gerjo van Osch 
Projecttitel: Elucidating the effect of viscoelasticity and mechanical loading at the single cell level 

Ontsteking als aanjager van artrose? 

Hoewel artrose ontzettend veel voorkomt, is het nog steeds niet precies duidelijk waardoor het kraakbeen uiteindelijk verdwijnt. Artsen denken dat ontstekingen in het hele gewricht daar een belangrijke rol in spelen. 

Hoe reageren kraakbeencellen op ontsteking en belasting? 

In dit project onderzoeken we hoe kraakbeencellen – de chondrocyten – reageren op ontsteking én op belasting, zoals die optreedt bij wandelen of hardlopen. Begrijpen we die interactie beter, dan kunnen we veel gerichter advies geven over bewegen bij artrose. 

Ontsteking nabootsen  

Omdat we niet zomaar kraakbeen kunnen afnemen van mensen, gebruiken we kraakbeen uit de slacht – afkomstig van runderen. Dit kraakbeen behandelen we met stoffen (cytokinen) die een ontstekingsreactie nabootsen. Vervolgens brengen we het in een speciaal apparaat dat het effect van bewegen simuleert. Zo bootsen we na wat er gebeurt in een echt gewricht tijdens het lopen.

Wat vertellen de genen? 

We kijken vervolgens hoe de kraakbeencellen reageren, en dat doen we op het niveau van het dna. Welke genen worden actief of juist uitgezet? Zo kunnen we ontdekken hoe cellen omgaan met ontsteking in combinatie met beweging – en of beweging onder die omstandigheden helpt of juist schade aanricht.

Naar persoonlijk beweegadvies 

Met dit onderzoek hopen we bij te dragen aan een persoonlijker behandelplan voor mensen met artrose. Zo kunnen patiënten beter blijven bewegen, pijn verminderen, en wellicht zelfs een operatie aan hun gewricht uitstellen of voorkomen.

Onderzoeker: Reimer Wolff 
Supervisie: Roberto Narcisi 
Projecttitel: How does inflammation affect the response in chondrocytes to mechanical loading? 

Welke beweging belast jouw knie het minst? 

Iedere knie is anders. De manier waarop iemand loopt, fietst of beweegt, verschilt van persoon tot persoon. In dit project onderzoeken we welke krachten er precies op het kniegewricht inwerken tijdens verschillende dagelijkse activiteiten. Zo werken we toe naar een persoonlijk beweegadvies dat écht past bij jouw lichaam en jouw manier van bewegen.

Kniepijn bij het lopen? Je bent niet de enige

Heb je weleens iemand horen klagen over kniepijn tijdens het wandelen? Grote kans dat artrose de boosdoener is. Bij knieartrose slijt het kraakbeen in het gewricht langzaam weg. In 2020 hadden wereldwijd zo’n 654 miljoen mensen hiermee te maken. Een effectieve behandeling is er helaas nog niet.

Blijven bewegen, ondanks de pijn

In een later stadium van artrose kunnen dagelijkse handelingen pijnlijk worden. Soms is een knieprothese dan de enige uitweg. Maar zo’n operatie is ingrijpend, en de levensduur van een implantaat is beperkt. Daarom proberen artsen eerst met fysiotherapie en beweegadvies de klachten te verminderen. Want: de juiste beweging zou het ziekteproces kunnen afremmen.

Welke beweging past bij wie?

Maar wat is ‘de juiste’ beweging? En hoe intensief mag iemand met knieartrose zich inspannen? Dat weten we nog niet precies. Dit onderzoek probeert daar verandering in te brengen.

Hoeveel kracht komt er op de knie?

Mijn rol in dit project is het inschatten van de krachten die op het kniegewricht werken tijdens verschillende activiteiten – zoals wandelen, hardlopen of fietsen. Die krachten zijn lastig direct te meten. Daarom gebruik ik een geavanceerd simulatiemodel om die belasting zo goed mogelijk te berekenen.

Geen knie is hetzelfde

Elk lichaam is anders. Wat voor de één werkt, kan voor de ander te belastend zijn. Daarom kijk ik naar persoonsgebonden factoren die invloed hebben op de belasting van de knie. Een belangrijk voorbeeld: welke spieren iemand gebruikt tijdens het lopen. Dat blijkt per persoon sterk te verschillen. Door daar rekening mee te houden, kunnen we de belasting per individu beter voorspellen.

Op weg naar persoonlijk beweegadvies

Met deze inzichten hopen we mensen met knieartrose beter te kunnen adviseren: welke activiteit past bij jouw lichaam en belast je knie niet te veel? Zo komen we steeds dichter bij ons doel: mensen met artrose helpen om zonder pijn in beweging te blijven.

Onderzoeker: Sabrina Hoermann 
Supervisie: Ajay Seth, Nazli Tuemer, Amir Zadpoor 
Projecttitel: Personalized musculoskeletal modeling to estimate knee joint tissue loads in different activities 

Een persoonlijk aanpak 

Behandelapps voor knieartrose beloven vaak veel, maar bieden meestal één standaardaanpak voor iedereen. Logisch dus dat het niet bij elke patiënt werkt. In dit project zoeken we uit hoe we digitale zorg écht persoonlijk kunnen maken – met een coaching buddy die zich aanpast aan jouw klachten, gedrag en voorkeuren.

Waarom standaard niet werkt 

Kan iedereen dezelfde broekmaat dragen? Natuurlijk niet. Toch werkt e-health voor knieklachten vaak wel volgens dat principe: één app, één aanpak, voor alle patiënten. Iedereen krijgt dezelfde beweegoefeningen, dezelfde feedback – ongeacht leeftijd, leefstijl of pijnniveau. Geen wonder dat dit niet voor alle mensen even goed werkt. Gelukkig moet dit dankzij technologische ontwikkelingen ook anders kunnen.

Wat heb jij nodig om in beweging te blijven?

In dit project onderzoeken we hoe we digitale coaching kunnen afstemmen op de persoon. We starten met een analyse van alle bestaande apps en e-healthprogramma’s voor knieartrose.  Op welke manier houden die rekening met verschillen tussen patiënten?

Daarna volgen we mensen met knieartrose in de praktijk. Wat zijn hun klachten? Hoe gaan ze om met pijn? En hoe reageren ze op advies of feedback? 

Zo ontdekken we welke factoren belangrijk zijn voor een persoonlijke aanpak. Sommige mensen hebben misschien juist een extra duwtje nodig (de zogeheten onderpresteerders), terwijl je anderen juist beter wat kunt afremmen omdat ze te hard van stapel gaan (de overpresteerders).

Op maat gemaakt: een digitale coach die jou begrijpt

Met alle verkregen inzichten willen we vervolgens een gepersonaliseerde digitale coaching buddy ontwikkelen. Een buddy die zich aanpast aan de behoeften van de gebruiker. Heeft iemand meer pauzes nodig of juist wat pittigere oefeningen? Zou de gebruiker graag video-instructies ontvangen of liever tekst? Alles wordt afgestemd op wat bij jóu past. We testen dit systeem straks bij vijftien patiënten om te zien of het in de praktijk werkt.

Zorg die voelt als een goed passend jasje 

Het uiteindelijke doel van dit project? Een e-healthprogramma dat aanvoelt als een op maat gemaakt pak - of liever gezegd trainingspak!  Zo helpen we mensen met knieartrose echt verder – met zorg die beweegt met de persoon, in plaats van andersom.

Onderzoeker: Steven Lankheet 
Supervisie: Femke Schröder /Anouk Middelweerd
Projecttitel: Development and implementation of personalized E-health for patients with Knee osteoarthritis 

Wat doet beweging met jouw knieartrose? 

Veel mensen met knieartrose vragen zich af of bewegen nog wel verstandig is. In dit onderzoek ontwikkelen we een methode om de belasting op het kniegewricht tijdens verschillende activiteiten nauwkeurig te meten. Zo willen we inzicht krijgen in wat wél en niet goed is voor het kraakbeen – en toewerken naar een persoonlijk beweegadvies voor iedereen met artrose.

Bewegen met pijn: wat is wijsheid? 

Sta je weleens op met pijn in je knie? Of voel je je knie bij elke stap die je zet? Dan is de kans groot dat artrose een rol speelt. In Nederland hebben zo’n 1,6 miljoen mensen artrose – en dat worden er alleen maar meer. Veel mensen vragen zich af: mag ik nog wel sporten? Is wandelen goed of juist slecht voor mijn knie?

De juiste belasting helpt het kraakbeen 

We weten dat de krachten die op een gewricht komen – de zogenaamde belasting – invloed hebben op het kraakbeen. De juiste hoeveelheid belasting kan het kraakbeen gezond houden. Maar te veel, te weinig of ongelijk verdeelde belasting kan juist tot schade leiden. Als we die krachten nauwkeuriger kunnen meten, kunnen we mensen beter helpen.

Kijken in de knie tijdens beweging 

In dit project aan het Erasmus MC ontwikkelen we een nieuwe methode om te meten hoeveel kracht er op de knie én op het kraakbeen komt tijdens beweging. Dat doen we met een combinatie van bewegingssensoren én röntgentechnologie. Zo kunnen we letterlijk ín de knie kijken terwijl iemand loopt, rent of fietst.

Wat betekent dat voor het kraakbeen? 

Daarnaast brengen we de gezondheid van het kraakbeen en het bot in beeld met PET/MRI-scans. Zo kunnen we het krachtenpatroon tijdens beweging koppelen aan de daadwerkelijke toestand van het gewricht. Welke beweging is belastend, en welke juist beschermend?

Op weg naar beweegadvies op maat 

Met deze methode kunnen we straks per persoon bepalen hoe het belastingpatroon eventueel te verbeteren is. Zo kunnen we gerichter advies geven over welke activiteit geschikt is – voor een leven met minder pijn, en meer vrijheid in beweging.

Onderzoeker: Wouter Schallig
Supervisie: Jaap Harlaar en Edwin Oei
Projecttitel: Knee joint loading in osteoarthritis during walking, running and cycling