Axiale spondyloartritis

Twee vormem van axiale spondyloartritis

Er zijn verschillende vormen van axiale spondyloartritis.

• Zichtbaar op röntgenfoto’s:
  Dit wordt ook wel radiografische axiale spondyloartritis, of de ziekte van Bechterew genoemd en is de bekendste vorm van axiale spondyloartritis. Bij deze vorm zijn er op röntgenfoto’s zichtbare afwijkingen aan het bekken of de wervelkolom.
• (Nog) niet zichtbaar op röntgenfoto’s:
  Bij niet-radiografische axiale spondyloartritis heb je dezelfde klachten en ontstekingsverschijnselen als bij de ziekte van Bechterew, maar zijn er op röntgenfoto’s (nog) geen afwijkingen aan het bekken of de wervelkolom te zien. Vandaar dat deze vorm ‘niet-radiografisch’ wordt genoemd. Niet-radiografische axiale spondyloartritis kan overgaan in de ziekte van Bechterew, zodra er afwijkingen op de röntgenfoto zichtbaar zijn.

Axiale spondyloartritis komt bij ongeveer 1 op de 200 mensen voor. De aandoening begint meestal tussen het 15e en 35e levensjaar. Axiale spondyloartritis komt binnen sommige families vaker voor. Evenveel mannen als vrouwen hebben axiale spondyloartritis.

Hoe ontstaat axiale spondyloartritis?

De oorzaak van axiale spondyloartritis is onbekend. Bij axiale spondyloartritis slaat je afweersysteem als het ware ‘op hol’ waardoor je afweersysteem denkt dat goede (lichaamseigen) cellen kwade indringers zijn. Je afweersysteem wil die indringers verdrijven. Hierdoor komen bepaalde stoffen vrij waardoor ontstekingen ontstaan in je gewrichten, pezen, spieren of organen. Je immuunsysteem keert zich als het ware tegen je eigen lichaam. Daarom is axiale spondyloartritis een auto-immuunaandoening.

Axiale spondyloartritis komt soms vaker voor binnen een familie. Als je axiale spondyloartritis hebt, is het mogelijk dat je kinderen het ook krijgen, maar dit hoeft niet. Er zijn namelijk ook mensen met een genetische aanleg voor axiale spondyloartritis die de aandoening niet krijgen.

Bij axiale spondyloartritis heb je last van gewrichtsontstekingen, vooral in de gewrichten in je bekken (de SI-gewrichten) en je wervelkolom. Hierdoor heb je last van pijn en stijfheid, meestal rond je heupen, de bilstreek, in je (lage) rug en soms in je nek.

Daarnaast kan je ook gewrichtsontstekingen in je schouders, armen, knieën of enkels krijgen. De gewrichtjes in je vingers en tenen kunnen ook ontstoken raken.

Ook kan je last krijgen van vermoeidheid en een aantal andere klachten, zoals aan je huid of je ogen.

Gewrichtsontstekingen, vooral in je onderrug

Als je axiale spondyloartritis hebt, raken vooral de gewrichten in je bekken (de ‘heiligbeengewrichten’- of ‘SI-gewrichten’) en je wervelkolom ontstoken. Bekijk hieronder het plaatje om te zien waar het SI-gewricht zit.

De ontstekingen veroorzaken langdurig pijn en stijfheid, vooral rond je heupen, je bilstreek en onderin je rug. Ook je nekwervels kunnen ontstoken raken, dit leidt vaak tot een stijve nek. Je kunt je nek dan minder goed bewegen. Ook kan je borstbeen ontstoken raken. Dat geeft soms een benauwd gevoel en pijn op de borst.

Als gevolg van de ontstekingen kunnen de rug- of nekwervels met elkaar vergroeien. Dit is meestal pas na enkele jaren zichtbaar op röntgenfoto’s.

Raakt jouw wervelkolom helemaal verstijfd, waarbij geen soepele beweging meer mogelijk is? Dan wordt dit een ‘bamboerug’ genoemd. Doordat er tegenwoordig goede behandelmogelijkheden zijn,  komt dit gelukkig veel minder voor.

Vermoeidheid

Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij auto-immuunaandoeningen als axiale spondyloartritis. Vaak zijn er verschillende factoren die de vermoeidheid veroorzaken en in stand houden. Zo kan vermoeidheid een direct gevolg van de ziekte zijn, maar ook een bijwerking van de medicijnen die je gebruikt. Ook kan pijn je ’s nachts uit je slaap houden, waardoor je overdag moe bent.

Andere klachten

Naast klachten van je gewrichten kun je last hebben van andere klachten. Voorbeelden hiervan zijn:

• oogontsteking (uveïtis): hierbij heb je last van rode en pijnlijke ogen. Je kan slecht tegen licht en soms zie je wazig
• ontstekingen van andere gewrichten: bijvoorbeeld in je schouders, armen, knieën, enkels, handen of voeten
• ontsteking van de pezen of peesaanhechtingen, voornamelijk van de achillespees
• pijnklachten aan de achterkant van je bovenbeen die wisselend voorkomen in je linker- en rechter been
• darmklachten: buikpijn, langdurige dunne ontlasting of soms bloed bij je ontlasting
• huidklachten: rode, droge en schilferige huid
• duizeligheid

Je arts baseert de diagnose meestal op de uitkomst van de klachten die je hebt, het lichamelijk onderzoek en het bloedonderzoek.

Bij het lichamelijk onderzoek kijkt je arts naar ontstekingsverschijnselen aan je gewrichten en pezen. Ook let je arts op de beweeglijkheid van je bekken, heupen en rug. Je arts wil ook naar je ogen, huid en nagels kijken.

Met het bloedonderzoek kijkt je arts of er ontstekingswaarden in je bloed aanwezig zijn en of de erfelijke factor HLA-B27 aanwezig is. De aanwezigheid van HLA-B27 zegt niet alles omdat deze factor ook voorkomt bij mensen die geen last van deze aandoening hebben. Maar als je arts bij het bloedonderzoek HLA-B27 vindt, kan dat helpen om de diagnose met meer zekerheid te stellen.

Aanvullend onderzoek

Daarnaast doet je arts vaak aanvullend onderzoek. Hij laat een of meerdere röntgenfoto’s maken van je bekken en je wervelkolom om te kijken of er afwijkingen zichtbaar zijn.

Als dat nodig is, laat de reumatoloog ook aanvullend een MRI-scan maken. Een MRI-scan geeft namelijk een veel nauwkeuriger beeld van je gewrichten dan een röntgenfoto. Hiermee kan je arts afwijkingen of ontstekingsverschijnselen die op axiale spondyloartritis kunnen wijzen, sneller opsporen.

Lang duren

Het kan lang duren voordat duidelijk is dat je axiale spondyloartritis hebt. Dat komt doordat de aandoening vooral in het begin lastig te herkennen is. Vaak worden de klachten eerst gezien als  ‘gewone’ (lage) rugpijn. De andere kenmerken van axiale spondyloartritis worden dan soms over het hoofd gezien.

Bij iedereen verloopt deze aandoening anders. Meestal wisselen periodes waarin je veel klachten hebt zich af met periodes waarin je aandoening spontaan rustiger wordt of door medicijnen vermindert. De meeste mensen merken wel dat in de loop van de jaren hun gewrichten stijver worden en minder flexibel.

Verhoogd risico op hart- en vaatziekten

Als je axiale spondyloartritis hebt, loop je een verhoogd risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Bijvoorbeeld aderverkalking waardoor de bloedvaten vernauwen. Dit kan uiteindelijk leiden tot angina pectoris, een hartaanval of een beroerte. Het is nog niet duidelijk waardoor mensen met axiale spondyloartritis dit verhoogde risico lopen. In ieder geval is het belangrijk om je risico op hart- en vaatziekten zoveel te verkleinen. Denk aan:

• een gezond eetpatroon
• in beweging te blijven
• afvallen als je te zwaar bent
• niet roken

Heb je last heeft van een hoge bloeddruk, diabetes of een hoog cholesterolgehalte? Dan houdt je arts je nauwkeurig in de gaten.

Botontkalking

Axiale spondyloartritis verhoogt het risico op botontkalking (osteoporose). Dat komt doordat de ontstekingen het bot brozer maken.

Om botontkalking te voorkomen, is het belangrijk om:

• In beweging te blijven
• Te zorgen voor voldoende vitamine D. Je huid maakt dit aan wanneer je in de zon bent. Toch kan het zijn dat je een supplement met vitamine D nodig hebt. Overleg hierover met je arts.
• Voldoende kalkhoudende producten te eten. Twijfel je of je voldoende calcium (kalk) binnenkrijgt? Overleg dan met je arts.

Medicijnen

Medicijnen spelen een belangrijke rol in het verminderen van je gewrichtsontstekingen. Veel gebruikte medicijnen bij axiale spondyloartritis zijn:

• ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s)
• klassieke reumaremmers (csDmards)
• biologische medicijnen (bDmards)
• tsDmards waaronder JAK remmers
• corticosteroïden

Keuzehulp behandeling Axiale SpA

De keuzehulp ‘Behandeling Axiale SpA met medicijnen’ helpt mensen met axiale spondyloartritis te informeren over mogelijke reuma-medicijnen en biedt hulp bij het maken van keuzes over deze medicijnen.

Naar de keuzehulp

Behandelaars

Voor de behandeling van axiale spondyloartritis kom je meestal bij een reumatoloog en een reumaverpleegkundige.

In beweging blijven maakt een belangrijk onderdeel uit van je behandeling. Bewegen heeft veel gezondheidsvoordelen, ook als je een vorm van reuma hebt.

Bij axiale spondyloartritis is bewegen en het doen van speciale oefeningen voor je rug erg goed voor de beweeglijkheid van je wervelkolom en je borstkas. Er zijn in Nederland speciale oefengroepen voor mensen met axiale spondyloartritis. Of vraag je behandelaar naar goede bewegingsvormen voor jou.

Aanvullende behandelingen

Er bestaan veel soorten alternatieve behandelingen.

Maar voor de meeste behandelingen is er geen wetenschappelijk bewijs dat het werkt en ze kunnen soms ook bijwerkingen hebben.

Mensen met een reumatische aandoening merken soms een positief effect van alternatieve behandelingen. Zo heeft het volgen van een reumakuur bij een aantal mensen met axiale spondyloartritis soms een goede invloed op de klachten.

Overleg altijd eerst met je arts voordat je met een alternatieve behandeling begint omdat die die bijwerkingen kan geven of een wisselwerking kan hebben met de medicijnen die je gebruikt.