Kan vitamine D gewrichtsschade helpen voorkomen?
Vitamine D blijkt ontstekingscellen bij reumatoïde artritis en artritis psoriatica tot rust te brengen. Tenminste, in het laboratorium van dr. Erik Lubberts, hoofd van het onderzoekslab Reumatologie van het Erasmus MC. Hij onderzoekt met steun van het Reumafonds hoe vitamine D deze cellen beïnvloedt. Zijn onderzoek kan misschien bijdragen aan het voorkomen van gewrichtsschade.
Bij mensen met reumatoïde artritis (RA) en artritis psoriatica (AP) richt het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam. Er ontstaan ontstekingen in de gewrichten die bot en kraakbeen kapotmaken. Dr. Erik Lubberts kijkt specifiek naar de afweercel Th17 die ontspoort bij deze vormen van reuma.
Agressieve ontsteking met veel schade
‘Als de afweercel Th17 bij patiënten met RA of AP actief is, kan er een gevaarlijke kringloop ontstaan’, legt dr. Lubberts uit. ‘Th17 geeft namelijk een signaalstof af. Die zorgt voor allerlei veranderingen in het gewricht. Allerlei afweercellen worden naar het gewricht toe gebracht. Het slijmvlies, een dun smeerlaagje, wordt hierdoor dikker en groeit tegen het bot aan en over het kraakbeen heen. Dit is het begin van de ontsteking. In contact met cellen in het slijmvlies, gaan de Th17-cellen nog meer signaalstoffen maken, die voor nog meer ontstekingen zorgen. Dit is de kringloop van een chronische, agressieve gewrichtsontsteking met veel schade.’
Vitamine D brengt Th17 tot rust
Erik Lubberts is een internationaal expert op het gebied van de Th17-cellen. Hij heeft niet alleen blootgelegd hoe zij te werk gaan, maar hij heeft samen met zijn onderzoekersteam ook ontdekt dat vitamine D kan helpen de cellen minder actief te maken. ‘Wij hebben voor het eerst in ons laboratorium aangetoond dat het de Th17-cellen tot rust kan brengen. Onder invloed van vitamine D maken ze veel minder gevaarlijke signaalstoffen aan.’
Wij hebben voor het eerst in ons laboratorium vastgesteld dat vitamine D de gevaarlijke Th17-cellen tot rust kan brengen.
Rustige Th17-cellen houden langer aan, ook zonder vitamine D
Dr. Lubberts en zijn onderzoeksgroep deden nog een ontdekking. De Th17-cellen die tot rust kwamen, bleken rustig te blijven, ook nadat vitamine D ervan werd weggehaald. ‘Die ontdekking was het begin van dit nieuwe onderzoek dat het Reumafonds financiert. We willen nu in de machine van die Th17-cel duiken. Blijkbaar verandert er iets en dat willen we uitzoeken. Ook willen we onderzoeken of de cellen rustig blijven als er andere ontstekingscellen actief zijn, net als in een ontstoken gewricht. Die invloeden willen we in ons laboratorium nabootsen.’
Voorkomen dat ontstekingen ontstaan
Dr. Lubberts denkt dat zijn onderzoek uiteindelijk niet alleen kan bijdragen aan een betere behandeling, maar ook aan het voorkomen van gewrichtsontstekingen. ‘We weten dat Th17 verhoogd in het bloed aanwezig is bij mensen die net reumatoïde artritis en artritis psoriatica hebben gekregen. Er zijn allerlei medicijnen ontwikkeld die ontstekingen onderdrukken als de ziekte eenmaal actief is, maar het zou nog veel mooier zijn als we de Th17-cellen op tijd tot rust kunnen brengen.’
Vitamine D alleen vermoedelijk niet genoeg
Het onderzoek van dr. Lubberts helpt voorlopig niet bij de vraag of extra vitamine D innemen een goed idee is. ‘Ik ben zelf geen arts, dus ik kan niemand hierover adviseren. Wel is bekend dat een laag vitamine D-gehalte in je bloed ongunstig is. Het lijkt de kansen op het krijgen van een auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en artritis psoriatica te verhogen. Maar, niemand weet exact hoeveel vitamine D je in je bloed moet hebben. Bespreek altijd met je arts of je vitamine D zou moeten innemen.’