Mensen met chronische pijn zeggen al langer baat te hebben bij cannabis. Om de medicinale variant van cannabis als medicijn door de zorgverzekeraar vergoed te krijgen voor meerdere aandoeningen, zijn dit jaar de eerste onderzoeken met patiënten gestart. De afdeling Anesthesiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) heeft de wereldwijde primeur voor patiënten met fibromyalgie.

Tine van de Donk is arts-onderzoeker op het gebied van chronische pijn. ‘We horen steeds vaker van patiënten dat ze cannabis gebruiken als pijnstiller. Toch weten we over de precieze werking als medicijn nog weinig. Om duidelijk te krijgen hoe sterk het pijnstillend effect is, kijken we nu hoe 20 vrouwelijke patiënten met fibromyalgie reageren op drie soorten medicinale cannabis en een variant die geen werkzame stof bevat, een ‘placebo’. Fibromyalgie is een vorm van reuma die chronische pijn geeft in spieren en bindweefsel.’

Pijn verschilt per persoon

‘Pijn is verbonden aan een netwerk van gebieden in de hersens, die te beïnvloeden zijn met medicatie. Het is voor elk individu anders, de beleving van de patiënt zelf is daarom ons uitgangspunt. Vooraf meten we van elke deelnemer de gevoeligheid voor druk, warmte, koude en trilling. Ook kijken we middels een foto van het oog of de zenuwuiteinden eventueel beschadigd zijn, wat van invloed kan zijn op de pijnbeleving: pijnsignalen worden slechter doorgeven, of er ontstaat juist overgevoeligheid door. Deze foto is enkel een aanwijzing voor mogelijke zenuwschade en is niet bedoeld om fibromyalgie vast te stellen.

Het effect van cannabis op pijn

‘Cannabis neem je het beste op via je longen. De medicinale variant wordt niet gerookt, maar we laten de patiënt verdampte cannabis inademen uit een ballon. Vervolgens kijken we drie uur wat er gebeurt. We meten telkens de mate van pijnstilling door de cannabis: met elektrische schokjes en een drukmetertje zoeken we de pijndrempel op. Dat is wanneer je zegt, hmm, nu vind ik het onaangenaam.’

‘Om de zoveel minuten nemen we een beetje bloed af om de cannabisconcentratie te bepalen. We vragen wat de patiënt precies voelt (mate van high zijn) en hoe ze in haar vel zit. Op die manier onderzoeken we het effect van cannabis op de pijn. De zes patiënten die we al getest hebben lieten overigens zien dat het heel erg meevalt hoe high of stoned iemand wordt. Grappig feitje: ook van het placebo kan je high worden. De wens of gedachte om high te worden, kan high maken!’

“Als we weten welke behandeling, in welke hoeveelheid, bij welke persoon het beste werkt, kunnen we mensen met reuma des te beter helpen.”
Tine van de Donk, arts-onderzoeker LUMC

Wat hebben reumapatiënten er aan?

‘We kijken in onze onderzoeksgroep naar verschillende oorzaken van chronische pijn, met name fibromyalgie, lage rugpijn en operaties die mogelijk gaan leiden tot chronische pijn. Ons brede doel is om op basis van iemands individuele kenmerken te kunnen voorspellen welke kans die persoon heeft op het ontwikkelen van chronische pijn. Als we weten welke behandeling, in welke hoeveelheid, bij welke persoon het beste werkt, en waarom, kunnen we uiteindelijk mensen met reuma des te beter helpen een behandeling voor zichzelf in te zetten. Zoals nu specifiek medicinale cannabis bij fibromyalgie.’

Cannabis als geneesmiddel

‘Cannabis is een complex plantje. Er zitten meer dan 500 stoffen in, elk met een eigen werking. Het is geen doen om op zoek te gaan naar een specifieke werkzame stof. Bedrocan, de officieel erkende Nederlandse producent van medicinale cannabis, is dan ook bij de gebruikers begonnen. Ze vroegen patiënten bij welke hash of wiet van de coffeeshop ze het meeste voordeel hadden, en voor welke klacht. Zo vonden ze de best werkende plantensoorten en zijn ze daarmee verder gegaan. Cannabis is niet één stofje maar een hele plant en valt onder een speciaal deel van de opiumwetgeving. Het duurde daarom nog een tijdje voor al het papierwerk in orde was, maar ons onderzoek is nu de eerste in een hele reeks van onderzoeken, die kijken naar bij welke aandoeningen medicinale cannabis werkt en daar zijn we best trots op.‘

Meehelpen in de strijd tegen reuma? Geef u op als deelnemer

Het LUMC heeft momenteel meerdere onderzoeken lopen naar de behandeling van pijn bij patiënten met fibromyalgie. Deelnemen – ook aan bovengenoemd onderzoek – kan nog steeds. U kunt zich opgeven via Pijnonderzoek@lumc.nl. Wilt u graag aan een ander wetenschappelijk onderzoek meedoen? Kijk dan op onze speciale overzichtspagina met wetenschappelijke onderzoeken waarvoor nog deelnemers worden gezocht.

Meer lezen?

Fibromyalgie is een vorm van reuma die zich kenmerkt door chronische pijn in spieren en bindweefsel. Lees onze uitgebreide voorlichting over fibromyalgie.