De wet

Eén reden is dat om een (mogelijk) geneesmiddel te mogen gebruiken bij mensen, het verplicht is om zo’n middel eerst te testen op dieren. Die verplichting is bij wet vastgelegd. Geneesmiddelen worden in Europa beoordeeld op bewijs voor veiligheid en werkzaamheid door de EMA (European Medicines Agency). Die veiligheid wordt eerst op proefdieren getest en pas later ook op mensen. De fabrikant van een nieuw geneesmiddel voert deze testen uit en dient uiteindelijk een heel dossier bij de EMA in waarin al dat bewijs is gebundeld.

Redenen voor proefdieronderzoek

Een andere reden is dat er ook geneesmiddelen voor dieren worden ontwikkeld, en ook onderzoek naar dierziekten wordt gedaan. Dat onderzoek kan soms ook weer nuttig voor de mens zijn. Denk maar aan Q-koorts en de vogelgriep, waar ook mensen aan kunnen overlijden.

Tenslotte wordt er ook nog een ander soort onderzoek gedaan met proefdieren, dat beter te vertalen is naar de mens. Als je wilt weten wat de rol van een bepaald gen is, is de simpelste manier om daar achter te komen om dat gen ‘uit te schakelen’ in een proefdier. Zo kun je er achter komen welke genen (of de eiwitten die zo’n gen maakt) een rol spelen bij bijvoorbeeld chronische ontsteking. Op deze manier is gevonden dat het eiwit TNF zo’n belangrijke sleutelrol speelt bij reumatoïde artritis. Van daaruit is de anti-TNF behandeling ontwikkeld. Dit soort proefdieronderzoek financiert ReumaNederland ook wel.

Alternatieven voor proefdieronderzoek

De beperkingen van onderzoek met dieren worden echter steeds duidelijker en de ontwikkelingen op het gebied van alternatieven komen steeds dichterbij. Een zeer goed alternatief lijkt het ‘organ-on-a-chip’ te zijn: miniorgaantjes, die de rol van proefdier voor een groot deel over kunnen gaan nemen. Het grote voordeel is dat je met menselijk weefsel en menselijke orgaantjes werkt, zodat het probleem ‘een muis is geen mens’ in ieder geval is weggenomen. Daarmee komt ‘beter meten’ en beter voorspellen of een bepaald stofje in de mens als geneesmiddel zou kunnen werken in zicht.

ReumaNederland is uitgenodigd om mee te denken over het versneld ontwikkelen van deze en andere alternatieven om beter en sneller inzicht in ziekteprocessen te krijgen. En op grond daarvan ook beter en sneller nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen. Een uitnodiging die we natuurlijk van harte hebben geaccepteerd.

Reuma NederlandIk ben Ingrid Lether, Manager Onderzoek en Innovatie van ReumaNederland.