Twee nieuwe onderzoeken naar reumatoïde artritis (RA) van professor René Toes (LUMC Leiden) kunnen van start dankzij financiering van het Reumafonds. In het ene project onderzoekt hij met zijn team het ontstaan van verschillende antistoffen bij deze auto-immuunziekte. In het tweede project onderzoeken zij of een nieuw medicijn – in aangepaste vorm – de ziekte beter kan bestrijden.
Beide onderzoeken die het Reumafonds nu financiert zijn fundamenteel en translationeel. De onderzoekers kijken niet alleen naar hoe de ziekteprocessen werken (fundamenteel), maar ook hoe ze die kennis kunnen vertalen (translationeel) naar nieuwe behandelingen.
De onderzoeken
1. Hoe ontstaan verschillende antistoffen bij RA en wat kunnen we eraan doen?
Bij reumatoïde artritis maakt het afweersysteem antistoffen tegen het eigen lichaam aan. Die noemen we auto-antistoffen. De afgelopen jaren hebben wetenschappers van het LUMC verschillende nieuwe auto-antistoffen ontdekt.
René Toes en zijn team hebben ook ontdekt dat vlak vóór het ontstaan van RA deze verkeerde immuunreactie steeds sterker wordt. Het lichaam maakt niet alleen meer, maar ook meer verschillende auto-antistoffen aan.
In het nieuwe onderzoek willen de Leidse onderzoekers uitvinden wat er precies gebeurt, zo vlak voor het ontstaan van RA. Als we dat weten, kunnen er hopelijk ook nieuwe behandelingen komen die de ziekte in een steeds vroeger stadium aanpakken.
2. Onderzoek naar een nieuw medicijn tegen RA
Sommige patiënten met RA krijgen het biologische medicijn rituximab. Dat medicijn remt de zogeheten B-cellen in het afweersysteem. Toch zijn niet alle B-cellen ziekmakend, omdat niet ze niet allemaal auto-antistoffen aanmaken. Helaas kan het medicijn het verschil niet zien en daardoor worden ook B-cellen geremd die ziekteverwekkers van buiten het lichaam aan moeten pakken.
Het immuunsysteem werkt dus minder goed, en dat kan gevaar opleveren voor mensen met RA.
In dit onderzoek combineren de Leidse onderzoekers twee nieuwe ontwikkelingen. Het is ondertussen technisch mogelijk geworden om de verkeerde B-cellen die het eigen lichaam aanvallen, te herkennen, bijvoorbeeld in het bloed. Ook komt er een nieuw medicijn aan. Professor Toes en zijn team willen dit medicijn zo aanpassen dat het alleen de verkeerde B-cellen bestrijdt. Mensen met RA lopen dan minder risico op bijvoorbeeld infecties.