Artrosecijfers nog erger dan we denken
Het aantal mensen met artrose in ons land stijgt. Nu al zijn dat er 1,5 miljoen. In 2040 gaat dit zelfs naar de 2,5 tot 3 miljoen. En waarschijnlijk liggen de huidige aantallen nog wel hoger. Want niet iedereen met pijnklachten gaat direct naar de huisarts. Bovendien wordt artrose vaak niet of laat erkend. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC. Hoogleraar Artrose aan de afdeling huisartsengeneeskunde en orthopedie Sita Bierma-Zeinstra vertelt wat Nederland te wachten staat en wat er moet gebeuren om de golf patiënten op te vangen.
Huisartsen zien twee keer zoveel patiënten als gedacht
“Om te weten hoe vaak een aandoening in Nederland voorkomt, baseren we ons op cijfers van het NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg). Die cijfers voeren terug op wat huisartsen coderen in hun patiëntendossiers”, vertelt de hoogleraar. “Voor medische aandoeningen bestaan namelijk registratiecodes. Maar niet alle diagnoses worden even goed gecodeerd. En dat geldt zeker voor artrose.”
“Wij hebben voor heup- en knieartrose gekeken naar de zogenaamde vrije tekstvelden die artsen invullen. We zagen dat er veel omschrijvingen waren als ‘versleten knie’ of ‘versleten heup’ terwijl de patiënt nooit gecodeerd werd met artrose. Sommige patiënten kregen na zo’n omschrijving later alsnog de diagnose artrose in het dossier, maar pas als de patiënt bij de orthopeed kwam, gemiddeld na drie jaar.”
Verdubbeling van aantallen
- Het onderzoek van het Erasmus MC in de dossiers van huisartsen laat zien dat zij bijna twee keer zo vaak mensen van dertig jaar en ouder zien met heup- en knieartrose dan alleen op basis van de medische registratiecodes naar voren komt.
- Voor knieartrose betekent dat bijvoorbeeld geen 40.000, maar zo’n 80.000 nieuwe gevallen per jaar!
Impact van artrose wordt onderschat
“Wij zien kortom dat er sprake is van een enorme onderdiagnose van klachten. Voor onze boodschap maakt dat overigens niet uit”, zegt Sita Bierma-Zeinstra. Die luidt des te meer: “De ziekte en de impact van artrose worden onderschat.”
Artrose betekent veel, verduidelijkt de hoogleraar. “Het betekent veel voor iemands leven, en voor dat van de complete samenleving. Want artrose zorgt voor een enorme beperking van je mobiliteit. Maar de ziekte zorgt er ook voor dat je bijvoorbeeld minder lang kunt werken. Artrose heeft dus ook financiële consequenties. Niet alleen voor de zorg en voor mensen zelf, uiteindelijk voor de gehele maatschappij. Door artrose gaan heel wat gezonde, zorgeloze levensjaren verloren.”
We gaan niet dood aan artrose, maar de ziektelast is enorm
- Nu al staat artrose in de top 5 van aandoeningen met de hoogste ziektelast; in 2040 bereikt artrose zelfs de eerste plaats.
- Je gaat niet dood aan artrose, maar de aandoening kost heel veel gezonde levensjaren (ziektejaarequivalenten): maar liefst 237.900.
Artrose vaak samen met andere gezondheidsrisico’s
De hoogleraar onderstreept nog veel meer consequenties: “Artrose gaat vaak ook hand in hand met andere gezondheidsproblemen of chronische ziekten. Mensen met artrose kunnen of willen bijvoorbeeld minder bewegen, waardoor ook het risico op hart- en vaatziekten stijgt. En slik je veel ontstekingsremmende pijnmedicatie voor je klachten, dan kan dat bijvoorbeeld effect hebben op de werking van de nieren. Verder zien we bij mensen met artrose ook meer problemen als depressiviteit of eenzaamheid. Bij al die zogenaamde comorbiditeiten en extra gezondheidsrisico’s staan mensen denk ik nog onvoldoende stil.”
Fysiotherapie als sleutelbehandeling
Zij vervolgt: “We moeten wat mij betreft de komende jaren volop inzetten op een veel vroegere herkenning van klachten. En we moeten tegelijkertijd zorgen dat mensen die de diagnose horen meteen in de eerste lijn gezondheidszorg de juiste behandelingen krijgen. Maar al te vaak blijkt dat wanneer mensen bij de orthopeed komen, ze nog helemaal geen oefentherapie hebben gekregen. Terwijl dat toch echt een van startbehandelingen is bij artrose. Verder is voorlichting ontzettend belangrijk. Over wat de ziekte precies inhoudt, over pijn, over belasten en over wat je wel en niet kan. Daarover is helaas nog zo veel onduidelijkheid. Bij de patiënt zelf, maar ook bij artsen.
Bewegen en belasten: nog veel onduidelijk
Nu is de boodschap: zolang je geen pijn voelt, is het goed. Of: belasten is goed, overbelasten niet. Maar het ligt volgens de Rotterdamse hoogleraar allemaal een stuk genuanceerder. “Want wat is dan precies overbelasten? Moet iemand met pijn in de knieën of heupen stoppen met bepaalde sporten? Is pijn het teken dat je te ver gaat, of is het soms ook een kwestie van training? We weten het niet goed. Om dat soort vragen op een veel individueler niveau te kunnen beantwoorden, loopt er nu een groot onderzoeksproject (LoaD) naar belastbaarheid van gewrichten.”
Load-project: samen bewegen tegen artrose
- LoaD is een groot samenwerkingsverband van medische centra, onderzoekers en bedrijven
Onderzocht wordt wat een gezonde belasting is voor mensen met knieartrose - Het doel: een gepersonaliseerd beweegadvies
Het project wordt getrokken door het Erasmus MC. Verder zijn onder meer de Universiteit Twente, de TU Delft en Eindhoven en hoge scholen betrokken, maar ook de Koninklijke Wandelbond Nederland, de Wielersportbond, NL Actief, het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), en nog vele bedrijven - LoaD heeft een subsidie van 8.8 miljoen euro gekregen van NWO
- Ook ReumaNederland draagt bij
Er kan meer dan mensen denken
Het is echt belangrijk dat we mensen veel meer kunnen adviseren op dat gebied, stelt professor Sita Bierma-Zeinstra. “Want wat we wel echt scherp hebben, is dat gewrichten in beweging moeten blijven. Niet alleen voor de gewrichten zelf, ook om de spieren te sterken die de gewrichten moeten dragen. Kraakbeen heeft zelf ook beweging nodig om voeding te halen uit omliggend weefsel. Verder heeft beweging een ontstekingsremmende werking, en zorgt beweging er via het brein voor dat pijnsignalen worden gedempt. En vaak kan er meer dan mensen zelf denken.”
Samenleving moet volop investeren
Als we willen dat 50-plussers straks kunnen blijven werken en meedoen aan de samenleving, en als we willen dat 70-plussers straks nog mantelzorg kunnen verlenen, dan moeten we hier volgens de artrose-hoogleraar de komende jaren volop in investeren. “Ondertussen hoop ik dat mensen zelf aandacht houden voor een gezonde en actieve leefstijl. En dat ze ook met artroseklachten goed in beweging blijven. Blijf wandelen of fietsen.”