Enige tijd geleden heb ik een blog geschreven over dierproeven. Waarom die nog steeds uitgevoerd worden en nodig zijn. Maar ik schreef ook dat er wel verandering in de lucht zit. Om te testen of mogelijke medicijnen wel werken en veilig zijn, wordt – tot nu toe – gebruik gemaakt van proefdieren. Maar het is en wordt steeds duidelijker dat het gebruik van proefdieren hiervoor eigenlijk helemaal niet bruikbaar is. Mensen zijn nou eenmaal geen muizen. Er wordt dus hard gezocht naar alternatieven voor het testen op dieren, naar veel betere meetmethodes dan die we nu gebruiken.

Afval
Eén van die alternatieven is het gebruik van ‘afval’. Afval? Ja, zo heet het, en zo wordt het ook behandeld. Het lichaamsmateriaal dat overblijft na een operatie. Of na een bloedafname. Of na weefselafname (biopt). Heb je een blindedarmontsteking? Dan wordt bij een operatie je blindedarm weggehaald. Waar blijft die eigenlijk daarna? Nou, die wordt ‘gewoon’ weggegooid. Weliswaar wordt dat allemaal heel zorgvuldig en volgens allerlei regeltjes en protocollen gedaan, maar toch. Er wordt jaarlijks in ieder ziekenhuis heel veel lichaamsmateriaal weggegooid, vernietigd. En weggooien is zonde, dat weten we allemaal.

Marktplaats
Daarom bedacht een aantal slimme mensen dat het best handig zou zijn om een soort ‘marktplaats’ voor vers, levend, overgebleven lichaamsmateriaal in het leven te roepen. Want er bestaan wel weefselbanken, maar daar zitten dode cellen en weefsels in. Ingevroren, of op een andere manier geconserveerd. Levende cellen, die een onderzoeker goed kan gebruiken, zijn beperkt houdbaar en kunnen niet worden opgeslagen in zo’n weefselbank.

Wat je als reumaonderzoeker graag wilt hebben, is bijvoorbeeld gezond, vers, menselijk kraakbeen. Hoe kom je daar aan? Dat kun je alleen maar in handen krijgen als je weet dat er ergens een orthopeed bijvoorbeeld een amputatie moet uitvoeren bij een verkeersslachtoffer. Je hebt niets aan het kraakbeen van iemand die een kunstknie krijgt, want dat is geen gezond kraakbeen. Hoe vind je nu die orthopeed met dat ‘operatieafval’ dat jij heel graag zou willen gebruiken? Als je goede vrienden bent met de orthopeden in je eigen ziekenhuis zal dat bij toeval misschien wel eens lukken. Maar dat komt veel minder vaak voor dan dat er behoefte is aan levend weefsel voor onderzoek.

VitalTissue
En daar is VitalTissue voor in het leven geroepen. Een initiatief van meerdere partijen zoals TNO, Hogeschool Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam en Logiqol. Vraag- en aanbod van onderzoekers en chirurgen wordt in kaart gebracht. Er wordt een koeriersdienst opgezet, en er wordt gekeken naar welke juridische en ethische aspecten meespelen. Want uiteindelijk moet degene van wie het weefsel is, wel toestemming geven en weten wat er mee gebeurt. Belangrijk dus om eerst te onderzoeken wat mensen van het idee vinden.

Kansen & zorgen
Dat er met menselijk weefsel goed onderzoek gedaan kan worden, met betere en snellere resultaten, dat is voor mij en veel onderzoekers wel duidelijk. Maar hoe kijk jij hiernaar? Vorige week hebben we op Facebook een oproep geplaatst om de enquête van VitalTissue in te vullen. Zodat helder wordt of, en zo ja onder welke voorwaarden, mensen met reuma hier graag aan mee zouden willen werken. Uit de reacties blijkt dat veel mensen het een goed initiatief vinden. Maar er zijn ook zorgen. Zoals ‘halen ze meer weefsel weg dan nodig?’ of ‘kan ik dan ook aangeven voor welk onderzoek mijn cellen gebruikt mogen worden?’ of ‘hoe anoniem is het allemaal?’. Begrijpelijk, nieuwe ontwikkelingen roepen altijd ook vragen op. Juist daarom is het belangrijk dat jouw mening wordt meegenomen in het onderzoek.

Heb je je mening nog niet gegeven? Vul dan vooral nog de enquête van VitalTissue in. En laat ons hieronder weten hoe jij tegen dit onderwerp aankijkt.

Reuma NederlandIk ben Ingrid Lether, Manager Research en Innovatie van het Reumafonds.